آیا تا به حال به این فکر کرده اید که در میان همه کشورهایی که در دنیا وجود دارند، کدام یک به عنوان “کثیف ترین کشور جهان” شناخته می شود؟ در حالی که بسیاری از کشورها در مسیر حفاظت از محیط زیست گام های بزرگی برداشته اند، برخی مناطق همچنان درگیر مشکلات بزرگی چون آلودگی هوا، زباله‌های شهری و بی‌توجهی به بهداشت عمومی هستند. در این مقاله از تریپ تودی، قصد داریم شما را با کشوری آشنا کنیم که طبق آمار و تحقیقات معتبر، لقب کثیف‌ترین کشور جهان را به خود اختصاص داده است و ویژگی‌های آن را با هم بررسی کنیم.
کثیف ترین کشور جهان 2025
طبق گزارش‌های سازمان‌هایی مثل «شاخص عملکرد محیط‌زیستی» (EPI) و «سازمان بهداشت جهانی» (WHO)، کشور بنگلادش به عنوان یکی از کثیف‌ترین کشورهای جهان شناخته می‌شود. بنگلادش با مشکلات گسترده در حوزه‌های آلودگی هوا، آب‌های آلوده و مدیریت نامناسب زباله‌ها دست و پنجه نرم می کند.
کثیف ترین کشور دنیا برچه اساس انتخاب می شود؟
کثیفی کشورها معمولا بر اساس شاخص‌های معتبر بین‌المللی ارزیابی و تعیین می‌شود. این شاخص‌ها شامل موارد زیر است:
شاخص کیفیت هوا
شاخص کییت هوا میزان آلودگی ذرات معلق در هوا مانند PM2.5 و PM10 را می‌سنجد. همچنین میزان آلاینده‌هایی نظیر دی‌اکسید نیتروژن (NO₂)، دی‌اکسید گوگرد (SO₂) و ازون (O₃) در این شاخص لحاظ می‌شود. داده‌های مربوط به این شاخص توسط سازمان‌هایی همچون سازمان بهداشت جهانی (WHO) و IQAir منتشر می‌شود.
شاخص عملکرد زیست محیطی
شاخص عملکرد زیست‌محیطی هر دو سال یکبار توسط دانشگاه‌های ییل (Yale) و کلمبیا (Columbia) منتشر می‌شود. این شاخص، کشورها را بر اساس ۳۲ معیار اصلی از جمله کیفیت هوا، کیفیت آب، تنوع زیستی، تغییرات اقلیمی و مدیریت پسماند رتبه‌بندی می‌کند.
شاخص مدیریت پسماند
این شاخص به بررسی نحوه جمع‌آوری، تفکیک و بازیافت زباله‌ها می‌پردازد و میزان رهاسازی زباله‌ها در خیابان‌ها، آبراهه‌ها و محیط‌های عمومی را ارزیابی می‌کند. سازمان‌هایی مانند بانک جهانی (World Bank) و برنامه محیط‌زیست سازمان ملل متحد (UNEP) این داده‌ها را جمع‌آوری و تحلیل می‌کنند.
کیفیت منابع آب
کیفیت منابع آب شامل میزان آلودگی آب‌های آشامیدنی و منابع سطحی آب می‌شود. همچنین درصد جمعیتی که به آب سالم و بهداشتی دسترسی ندارند، در این ارزیابی لحاظ می‌شود. اطلاعات این حوزه معمولاً از سوی سازمان بهداشت جهانی (WHO) و بانک جهانی ارائه می‌شود.
شاخص بهداشت عمومی
این شاخص میزان دسترسی جمعیت به خدمات بهداشتی مناسب، وضعیت نظافت عمومی در شهرها و میزان شیوع بیماری‌های مرتبط با آلودگی را مورد بررسی قرار می‌دهد.
تراکم جمعیت و کیفیت زیرساخت‌های شهری
تراکم بالای جمعیت و ضعف در زیرساخت‌های شهری می‌تواند منجر به افزایش سطح آلودگی و کثیفی محیط شود. کشورهایی که از زیرساخت‌های ناکارآمد رنج می‌برند، معمولاً در این زمینه رتبه‌های پایین‌تری کسب می‌کنند.
کشورهای کثیف دنیا
بر اساس داده‌های منتشرشده در سال ۲۰۲۴، کشورهایی که بالاترین میزان آلودگی هوا را دارند و به عنوان “کثیف‌ترین کشورهای جهان” شناخته می‌شوند، عمدتاً در آفریقا، جنوب آسیا و خاورمیانه قرار دارند. این رتبه‌بندی بر اساس میانگین سالانه ذرات معلق PM2.5 (ذراتی با قطر کمتر از ۲.۵ میکرون) انجام شده است که یکی از مهم ترین شاخص های سنجش آلودگی هوا و تأثیر آن بر سلامت انسان‌ها محسوب می‌شود.
در ادامه، فهرستی از ۱۰ کشور با بالاترین سطح آلودگی هوا در سال ۲۰۲۴ ارائه شده است:
| رتبه | کشور | میانگین PM2.5 (μg/m³) | توضیحات مختصر |
|---|---|---|---|
| 1 | چاد | 89.7 | آلودگی ناشی از طوفان‌های شن، سوزاندن زیست‌توده و سوخت‌های جامد خانگی |
| 2 | عراق | 80.1 | افزایش آلودگی به دلیل رشد صنعتی، ترافیک و طوفان‌های گرد و غبار |
| 3 | پاکستان | 70.9 | آلودگی ناشی از وسایل نقلیه، صنایع و سوزاندن بقایای کشاورزی |
| 4 | بحرین | 66.6 | تأثیرات صنعتی، ترافیک سنگین و طوفان‌های گرد و غبار منطقه‌ای |
| 5 | بنگلادش | 65.8 | آلودگی شدید در شهرهای بزرگ به دلیل صنایع و ترافیک |
| 6 | هند | 54.4 | آلودگی گسترده در مناطق شهری به ویژه در دهلی و بمبئی |
| 7 | تاجیکستان | 49.0 | آلودگی ناشی از سوزاندن زیست‌توده و منابع صنعتی |
| 8 | بورکینافاسو | 46.6 | تأثیرات طوفان‌های شن و استفاده از سوخت‌های جامد |
| 9 | مصر | 42.4 | آلودگی ناشی از ترافیک، صنایع و طوفان‌های گرد و غبار |
| 10 | نپال | 42.4 | آلودگی در کاتماندو و مناطق شهری به دلیل سوزاندن زیست‌توده و ترافیک |
این داده‌ها نشان می‌دهند که آلودگی هوا در این کشورها به سطوحی رسیده است که می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت عمومی داشته باشد، از جمله افزایش بیماری‌های تنفسی و قلبی. سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه می‌کند که میانگین سالانه PM2.5 نباید از ۵ میکروگرم در متر مکعب تجاوز کند، در حالی که در کشورهای فوق، این میزان به‌مراتب بالاتر است.
کلام آخر
در حالی که بنگلادش در حال تلاش برای بهبود شرایط زیست محیطی خود است، اما چالش های بسیاری در این مسیر پیش روی آن قرار دارد. آگاهی‌رسانی، سرمایه گذاری در زیرساخت ها و همکاری‌های بین المللی می تواند به این کشور کمک کند تا آینده‌ای پاک‌تر و سالم‌تر برای شهروندانش بسازد.
